Przejdź do głównej zawartości

Człowiek człowiekowi człowiekiem - wywiad z Normanem Leto


29 września 2017 roku. Z moim rozmówcą, Normanem Leto, siedzimy w Świetlicy Centrum Kultury Zamek, tuż po przedpremierowym pokazie jego filmu pt. "Photon". Włączam na telefonie funkcję dyktafonu.

Norman Leto: Co masz na tapecie?

Maciej Karwowski: Zdjęcie Gregory'ego Crewdsona – "The Basement". W tym roku na Camerimage będzie jego wystawa. Dziś się dowiedziałem i jestem zachwycony.

N.L.: Niewykluczone, że "Photon" też tam trafi, jeszcze nie mam potwierdzenia. Bardzo lubię ten festiwal, bo mam inklinacje do techniki i sprzętu. Jest tam bardzo fajna atmosfera, dzieją się niespotykane rzeczy - np. przed filmem pojawia się zajawka nowej kamery Sony i nagle cała sala zaczyna wyć i bić brawo. Czegoś takiego nie ma nigdzie indziej. To mi się bardzo podoba.

M.K.: To chyba jeszcze nie mój pułap. Nie orientuję się za dobrze w kwestiach technicznych.

N.L.: Pytanie, czy chcesz filmować. Bo jak nie, to nie potrzebujesz takiej wiedzy.

M.K.: Myślałem o tym. Ale na razie robię to, co wszyscy, którzy chcą, a nie mogą - czyli krytykuję.

N.L.: To prawda, że każdy krytyk jest niedoszłym artystą? Nie wierzę, że to aż tak źle wygląda.

M.K.: To oczywiście żart, ale jednak coś w tym może tkwić. I sądzę, że moja bardzo ostra krytyka, a jestem strasznym malkontentem, może w jakimś procencie wynikać z tego, że choć mam pomysły na jakieś filmy, to nie potrafię ich zrealizować.

N.L.: Ja nie mam narzędzia do wyrażenia tego, bo nie prowadzę żadnego bloga, ale też do większości rzeczy bardzo krytycznie podchodzę. Nawet zrobiłem z tego swoistą metodę – jeśli ktoś mnie pyta o moje filmowe inspiracje przy tworzeniu "Photonu", to raczej powiem o antyinspiracjach – "Odyseja kosmiczna" Kubricka bardzo mi się podoba, ale nie myślę kategoriami "jak zrobić, żeby było podobnie", tylko zadaję sobie pytanie, jak Kubrick by tego nie zrobił? Tak wygląda moje podejście do cudzego kina – oglądam filmy, żeby wiedzieć, jak ich nie robić. Przez tę inwersję klaruje się własny styl. Nie przez fascynacje, a przez unikanie.

M.K.: Współcześnie to coraz trudniejsze, ze względu na nawał treści.

N.L.: A mimo to kino jest nadal jednostronne, antropocentryczne. Obracamy się wokół spraw wyłącznie ludzkich. Nawet jak mamy filmy o zwierzętach, opowiedziane z perspektywy kota czy psa, to wtłaczamy je w ludzkie tematy – rodzinne itp.

M.K.: Męczy cię to?

N.L.: Tak. Prawie na każdym plakacie filmowym musi być gęba ludzka, ciągle nam się wtłacza, że liczą się tylko emocje i tylko ludzkie sprawy są w stanie je wygenerować. Że widz nie utożsami się z czymś innym. 99,9% filmów jest właśnie o zbyt ludzkich sprawach. Nie mam nic przeciwko takim reżyserom, ale razi mnie ta dysproporcja. Z "Photonem" czuję się w pewien sposób samotnie. Kino jest takim wspaniałym środkiem wyrazu, że wcale nie musimy mówić o ludziach. Na tym polega sztuka i jej wolność – możemy robić, co chcemy. To tak jakby w malarstwie był jakiś niepisany nakaz malowania wyłącznie portretów. I nie ma możliwości, żeby ktoś zrobił obraz w stylu Pollocka. W kinie albo są przegięcia i jest to wtedy film eksperymentalny, którego nie da się oglądać, albo kolejny film na festiwal, gdzie kolejne problemy scenariuszowe można wymyślać na poczekaniu - ksiądz, który ma kryzys wiary czy homoseksualista, który próbuje wyjść ze środowiska, które go gnębi. Pytanie, dlaczego tylko to, a nie choćby raz na dziesięć filmów coś innego? To mnie męczy.

M.K.: Mówisz, że większość filmów jest antropocentryczna. Czyli jakaś mniejszość spełnia twoje kryteria. Jakie tytuły mógłbyś tu wymienić?

N.L.: Moje pierwsza myśl to "Koyaanisqatsi". Broni się jako film, nie jest całkowitym eksperymentem, więc da się go obejrzeć. Oczywiście można powiedzieć, że jest też o kondycji ludzkiej, ale pokazują to jakby z orbity, jakby nas jakaś inna cywilizacja obserwowała. Widziałem kiedyś na Nowych Horyzontach film "Lewiatan", ale nie ten rosyjski [2012, reż. Lucien Castaing-Taylor oraz Véréna Paravel - przyp. red.] Ktoś wziął GoPro i przyczepił je do ryb podczas wielkiego połowu. Razem z kamerą toniemy w wodzie, wynurzamy się, ptak nas porywa, jesteśmy w sieci, jesteśmy krojeni. Otwiera to w nas nowe wrażenia. Można, szukając w ten sposób, stworzyć całkiem nowe uczucia, których wcześniej się nie miało. To najpiękniejsze w sztuce, jeśli jakiś film generuje w tobie uczucie, którego nigdy wcześniej nie przechodziłeś. Taki film jak "Lewiatan" otworzył we mnie mnóstwo rzeczy, nawet bym powiedział metafizycznych, których nie spodziewałem się po filmie o rybołówstwie.
M.K.: Czujesz się filmowcem czy wolisz być traktowany jako artysta?

N.L.: Przy tej wiedzy, także filmowej, jaką musiałem pochłonąć pracując nad "Photonem", jestem nadal artystą wizualnym, ale filmowcem już też. Musiałem poznać te arkana i środowisko, np. Andrzeja Chyrę. Mam ten komfort, że mogę korzystać z dwóch różnych światów – np. trzy lata temu zrobiłem wystawę w CSW w Zamku Ujazdowskim, która była poniekąd trailerem "Photonu". Pokazałem wtedy jego fragmenty i storyboardy. Czegoś takiego osoba ze świata filmowego nie mogłaby zrobić, bo nie ma dostępu do takich instytucji. Ja jestem na pograniczu. 

M.K.: Zapytałem o to, bo jest w "Photonie" scena, która jakby naśmiewa się ze sztuki współczesnej czy też ją krytykuje – narrator instalacje w galerii nazywa m.in. "coś przewieszone przez coś". Nie czujesz się częścią tego świata czy to może forma pokazania dystansu do samego siebie? 

N.L.: Wbrew pozorom rzadko kpię czy używam humoru jako takiego. Jeśli coś jest zabawne, to często nie jest to efekt przeze mnie zamierzony. Natomiast idąc na biennale sztuki współczesnej przez 10 lat widzę to samo. Być może historyk sztuki, który głęboko w tym siedzi, zauważa różnicę, ale dla mnie to nadal jest "coś przewieszone przez coś". Plus, w zależności od kraju, w Polsce rzeczy często związane z górnictwem, historią ostatnich 50 lat. Sztuka oferuje wielką wolność ekspresji, a my się zamykamy w czterech ścianach. Czemu jest tego taka ilość w stosunku do innych rozwiązań w sztuce? Siedzę w tym, ale staram się nie uprawiać tego typu sztuki, takiej drobnicy. 

Dlatego powstał "Sailor" –  nagle zdałem sobie sprawę, że całe życie będę robił wideo i puszczał krótkie formy. To jakby wydawać całe życie tomiki poezji, to głupia sprawa. Raczej lepiej napisać porządną powieść, zrobić film pełnometrażowy. Uparłem się i to zrobiłem, oczywiście trwało to dłużej, ale efekt, jaki taka rzecz pozostawia, jest też większy. I, jak widać, bardziej mnie interesują te większe, bardziej domknięte, długodystansowe sprawy niż szybkie reakcje.

M.K.: Próbowałem się dziś zmierzyć z "Sailor". Zobaczyłem jedynie fragmenty, bo muszę przyznać, męczył mnie. Przy "Photonie" moje wrażenia były dość podobne – może przez spory natłok informacji, dużo stężenie danych. Do tego nie były one podane w jasny dla mnie sposób. Zastanawiam się, czy jako twórca wszystkie rzeczy, które przedstawiasz w filmie, dobrze rozumiesz? Skąd ta wiedza? I skąd zainteresowanie tematem?

N.L.: Dla wielu moich znajomych te rzeczy są dosyć łatwe i wręcz słyszałem, że w zasadzie niektóre mógłbym pociągnąć głębiej. Myślę, że to zależy od tła, wykształcenia. Być może ty wolisz filmy, gdzie tempo przekazywania informacji jest nieco wolniejsze, ale musiałem się zmieścić w mniej niż dwóch godzinach.

Tej wiedzy nie zdobyłem szybko, scenariusz pisałem parę lat, czyli w zasadzie tyle, co studia, które pozwalałyby zostać fizykiem kwantowym. Oczywiście nie robiłem tego w reżimie akademickim, dlatego poznałem tylko podstawy; nie rozwiązywałem równań, bo nie było mi to potrzebne. Ale by np. zrozumieć podział komórki, musiałem czytać papiery naukowe dotyczące podziału dużo głębszego niż mogłem pokazać później w filmie. Bo albo bym to pokazał w zbyt uproszczony sposób, albo popełniłbym jakieś karygodne błędy, które naukowca by zażenowały. Tego się bałem.

Od zawsze interesowałem się mniej faktami, a bardziej tym, jak rzeczy działają. Już jako 6-letnie dziecko, obserwując skrzynię biegów, zastanawiałem się, dlaczego ruszenie lewarkiem powoduje zmianę szybkości obrotu koła. Gdy ktoś do mnie mówi, to nie słucham go bezpośrednio, tylko z tyłu głowy zastanawiam się, dlaczego to mówi; interesuje mnie proces powodujący. 

Dociekliwość mechanistyczna doprowadziła mnie do chęci zgłębienia tematu, a skoro mam talent do sztuk wizualnych, dlaczego by nie zrobić z tego filmu? Był to intensywny czas, całymi dniami potrafiłem siedzieć przy Wikipedii, która jest bardzo dobrym punktem startu, by potem sięgnąć po prace naukowe. Ale gdybyś mnie teraz zaczął przepytywać lub kazał rozwiązać jakieś równanie, to tu będzie widać, że nie jestem naukowcem. Nie zamierzam w wieku 30 lat w to wchodzić, bo byłbym na przegranej pozycji. Wolę robić to, w czym jestem lepszy niż bawić się w naukowca. Po "Photonie" obserwacja rzeczywistości sprawia mi dużo większą frajdę.

M.K.: Do tego wszystkiego doszedłeś sam. W ogóle w wielu kwestiach jesteś samoukiem. A nie skończyłeś liceum.

N.L.: W ostatnich miesiącach 4 klasy po prostu przestałem chodzić do szkoły. To był profil angielsko-informatyczny. Ze względu na kiepską sytuację finansową w domu, zacząłem wtedy pracę w firmie, która robiła animacje komputerowe. Nauka programów graficznych i praca tak mnie pochłonęły, że ku przerażeniu rodziców zacząłem się bardzo opuszczać w nauce – o ile w pierwszej klasie miałem bardzo dobre oceny, to niedługo przed maturą miałem fatalne. Czytając biografie różnych osób stwierdziłem, że może nie jest tak jak nauczyciele nam mówili, że jeśli nie zdamy matury, to będziemy sprzątać przystanki autobusowe i nie ma innej możliwości.

Nie podszedłem do matury, bo miałem inne rzeczy na głowie, wtedy też chyba pierwszy raz porządnie się zakochałem. Tego samego dnia wolałem pisać listy miłosne niż maturę. Mimo że mówiłem, że nie będę podchodził do matury, nauczyciele nie dowierzali i rozłożyli moje kartki, był sok postawiony, była bułka. Więc zabrałem sok i bułkę i wyszedłem. Reakcja koleżanek i kolegów z klasy była taka, jakbym był trędowaty – wszyscy się odsuwali, żeby czasem nauczyciel mnie z nimi nie zobaczył, bo mogło im to zepsuć opinię.

Było to ciekawe doświadczenie, jak przyłożenie sobie noża do szyi i zmuszenie się do działania, być może bardziej intensywnego niż moi koledzy, którzy poszli na studia. Jednak oni przez kolejne pięć lat mieli ten klosz finansowy, a ja musiałem już sobie radzić sam.

Ciekawość świata pozwoliła mi na tyle sobie poradzić, że nie potrzebowałem już szkół. Samo poranne wstawanie, tłumaczenie się przed kimś czy egzaminy w określonym czasie są dla mnie na tyle paraliżujące, że ostatni egzamin miałem chyba w 8 klasie podstawówki, później starałem się ich unikać. Ta matura to nie był akt odwagi, tylko unik przed czymś, co mnie przerażało. Do dzisiaj nienawidzę pitchingów czy zbierania pieniędzy na filmy, gdy muszę udowodnić, że jestem lepszy. Ale tak jest zrobiony świat, ciężko przejść przez życie unikając egzaminów.
M.K.: Ze szkołą rozstałeś się już 18 lat temu, ale może jesteś zorientowany w aktualnej sytuacji szkolnictwa i edukacji w naszym kraju?

N.L.: Orientuję się na tyle, ile obserwuję moich znajomych, którzy już zaczynają wysyłać swoje dzieci do podstawówki. Wszystko zależy od miejscowości. W małych jest dziś dokładnie tak samo jak miałem ja – nadal ta sama szkoła, bardzo podobne ławki, bardzo ścisłe programy nauczania, co jest według mnie bardzo niedobre. W większych miastach jest przynajmniej wybór. Są szkoły bardziej konserwatywnie podchodzące do tematu, są też te całkowicie otwarte, gdzie dzieci robią to, w czym są dobre. Nie wiem, czy to dobra metoda; zobaczymy, jeszcze za wcześnie na to, w Polsce za krótko to trwa, by jakieś sensowne wnioski wyciągać.

M.K.: Z wcześniejszej twojej wypowiedzi wynika, że uważasz, iż do wielu rzeczy w życiu można dojść samemu, że szkoła nie jest konieczna. Gdy wcześniej rozmawialiśmy, wspomniałeś że udzieliłeś wywiadu Sfilmowanym. Może oni nie są dobrym przykładem, bo Agnieszka ma trzy magisterki, ale przy obecnym zalewie światka recenzenckiego wielu z tych domorosłych krytyków nie posiada wykształcenia. Co sądzisz o takim podejściu do krytyki? Liczysz się z nią?

N.L.: Myślę, że to zależy od dziedziny życia. Jeśli mam iść do lekarza, to wolę, żeby był po formalnej edukacji. Tak samo architekt, który konstruuje most lub budynek. Natomiast w dziedzinach bliskich sztuce taka ściśle sformalizowana edukacja, z egzaminami i ze składaniem teczek, jest zaprzeczeniem idei sztuki. Więc nie wiem czemu tak rozwinęły się uczelnie artystyczne. Jeśli chodzi o krytykę filmową to bym się nie bał osób niewykształconych ściśle w tym temacie, ważna jest wrażliwość i umiejętność pisania, sprzedania wiedzy. Czasami zbyt duży bagaż zabija świeże spojrzenie albo budzi u takiego krytyka-magistra pewien cynizm, bo jest już znudzony powtarzalnością kina. Czas, żeby przyszła nowa fala młodych krytyków, a nie ciągle np. Raczek. Choć nie mówię, że jest zły.

M.K.: Co ciekawe, Raczek ma wykształcenie teatralne.

N.L.: Ale przygotowanie w teatrze pomaga przy działaniu w filmie.

M.K.: No jasne, sam byłem w jednym dwuletnim studium, gdzie robiliśmy dużo rzeczy teatralnych. I czuję się dzięki temu znacznie bogatszy w wiedzę filmową.

N.L.: Miałem przyjemność pracy z Krystianem Lupą, chyba przez rok, prawie codziennie kręciłem wideo do jego spektaklu – "Factory 2" o Andym Warholu. Spektakl trwa 7 godzin. Poniekąd nadrobiłem w ten sposób braki wykształcenia, codziennie miałem normalny wykład, bo próby to był Lupa chodzący tam i z powrotem i gadający o historii kina i teatru. I się okazało, że mam rok studiów, za który mi jeszcze płacą.

M.K.: Michał Marczak, który odpowiadał wraz z tobą za zdjęcia do "Photonu" ma nieliche wykształcenie – ukończył Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu oraz Szkołę Wajdy w Warszawie, a gdzieś po drodze studiował jeszcze dwa inne kierunki, z czego jeden w Los Angeles. Jak oceniasz jego "Wszystkie nieprzespane noce"?

N.L.: Miałem problem z tym filmem, z wielu powodów. Wielokrotnie odwlekałem zobaczenie go. Michał był zajęty, ja również, ciągle się mijaliśmy i nagle się okazało, że wszyscy znajomi widzieli ten film, a ja nie. Odwlekałem to, by finalnie zobaczyć go na Nowych Horyzontach. Widziałem tam sceny jak np. ktoś wciąga kreskę z parapetu mojego mieszkania – bo w filmie występuje moje byłe mieszkanie w centrum Warszawy. 

To jest film taki jak Michał, a on jest poniekąd przeciwieństwem mnie – jest ciekaw ludzi, lubi chodzić na imprezy, lubi zadawać pytania. Wywodzi się ze środowiska dokumentalistów, więc tym łatwiej mu to robić. Ja wręcz przeciwnie, nie interesuje mnie, co u kogo słychać, nie interesują mnie fakty z czyjegoś życia. Z tej perspektywy film mi się nie podobał. Do tego część obsady to ludzie, którzy z jakiegoś powodu mi podpadli lub których nie darzę sympatią. A nakładało się to na znane mi lokacje, więc ciężko tu być obiektywnym. Było mnóstwo pozytywnych opinii, ale z tych negatywnych słyszałem, że jest to w zasadzie zlepek filmów z imprez i ciężko dostrzec coś głębszego. Z tego, co kojarzę, Sfilmowani go negatywnie ocenili, dali chyba 3 [3/6 dała Agnieszka, Dawid wystawił 4 - przyp. red.]

Michał jest moim bliskim kolegą. Pomagałem mu nawet, zrobiłem jedno z pierwszych ujęć. Kibicowałem mu, ale film ma cechy, które są mi obce, bo moja natura jest inna. Lepiej zadać pytanie, jak to jest możliwe, że byliśmy się w stanie kumplować przy tak różnych charakterach – jest to dla mnie zagadkowe. 

Michał pomagał mi kręcić "Sailor", był pierwszą osobą, która mnie wprowadziła w świat kina, uświadomiła że są festiwale filmowe, że jest PISF. Do dziś się go czasami pytam, gdzie co składać. Bardzo wiele mu zawdzięczam. "Wszystkie nieprzespane noce" to po prostu nie moja bajka. Jego wcześniejsze filmy, "Fuck for forest" czy "Koniec Rosji", były mi trochę bliższe, bo patrzyły bardziej na przyczyny niż na efekty działań człowieka.

M.K.: We "Wszystkich nieprzespanych nocach" jesteś wypisany jako odpowiedzialny za animacje 3D. Gdzie w filmie jest ta animacja?

N.L.: To było to pierwsze ujęcie, lot nad Warszawą, gdzie kamera przelatuje obok Pałacu Kultury, wybuchają fajerwerki. Zrobiliśmy to całkowicie cyfrowo za zdjęć wykonanych dronami. To nic dziwnego w dzisiejszych czasach, da się zrobić hiperrealistyczną grafikę trójwymiarową. A krajobraz miejski jest szczególnie, może nie łatwy, ale wdzięczny do zrobienia realistycznej scenerii. 

Myślę, że mój nowy projekt będzie na tym bazował, bo jeśli mam robić film o zamachu na WTC widzianym z perspektywy pilotów wojskowych, którzy krążyli nad Nowym Jorkiem, to większość miasta będzie zrobiona cyfrowo. Nie lubię, gdy w efektach specjalnych widać komputer, więc zrobimy to tak, żeby wyglądało jak prawdziwe, a nie zgarnęło milionowego budżetu.

M.K.: Ta animacja, którą udostępniliście na fanpage'u wygląda bardzo zachęcająco.

N.L.: Ona akurat nie jest realistyczna, wręcz przypomina jakąś wrażeniówkę, stan tego pilota; ale to taki ukłon w stronę moich bardziej nerdowskich korzeni. Wygląda na stylizowane na podświetlone podczerwienią, znamy to z kamer helikopterów, które strzelają do Talibów w Afganistanie. Sylwetki ludzi, w tym przypadku ofiar, w samolocie, który wlatuje w budynek, świecą się na biało jak dusze czy duchy. Chciałem to robić w możliwie realistyczny sposób, ale jednocześnie z jakimś wydźwiękiem metafizycznym. Samo zderzenie,  wnikanie samolotu w budynek, było niezwykłe – pod względem wizualnym było czymś niezwykle filmowym. Pomimo tragedii, tajfuny czy inne klęski żywiołowe potrafią być wizualnie piękne. Teraz do ekipy scenariuszowej dołączył Robert Bolesto, który wcześniej pisał scenariusz do np. "Ostatniej rodziny". Pomoże mi z tymi bardziej ludzkimi wątkami.
M.K.: Właśnie, "Ostatnia rodzina" - odpowiadałeś tam za efekty specjalne.

N.L.: Tak, ale byłem supervisorem, nie robiłem własnoręcznie niczego, tylko oceniałem, co można jeszcze poprawić. Tym bardziej, że miałem okazję osobiście znać Beksińskiego, więc wiedziałem, jak wyglądał Ursynów w tamtych czasach, gdy go odwiedzałem. Pokazywałem Andrzejowi Sewerynowi, jak Beksiński malował naprawdę, nie tak jak zwykle wyobraża to sobie aktor, czyli zamaszyście. Pokazałem mu, że to nie takie piękne, zwłaszcza w przypadku tego typu malarstwa, że to szorowanie pędzlem po małej powierzchni, malowanie warstwami, czekanie aż obraz wyschnie, podsuszanie go suszarką i tego typu rzeczy. Zwróciłem też uwagę, że Beksiński, gdy był starszy, miał problemy dermatologiczne i swędziały go łydki, więc się ciągle drapał. Seweryn się ucieszył, że ma kolejny element do repertuaru aktorskiego. Myślę, że pomogło mu to stworzyć lepszą postać.

Film zrobił na mnie dobre wrażenie, bo miałem porównanie do oryginału. Byłem zaskoczony w przypadku Seweryna, bo w paru momentach naprawdę miałem wrażenie, że to Beksiński do mnie mówi. Miałem dziwny stan, gdy na planie, który był w zasadzie wiernym odwzorowaniem ich mieszkania, stałem przed sztalugami Beksińskiego i tłumaczyłem Beksińskiemu-Sewerynowi jak się maluje, podczas gdy to Beksiński kiedyś mi o tym opowiadał. Były momenty, że myślałem, że to sen.

M.K.: Dobrze, że akurat się znalazł ktoś taki jak ty, żeby pokazać, jak malował, bo w tych wszystkich ujęciach archiwalnych, które teraz zostały użyte w "Albumie wideofonicznym", markował. Nie pozwalał się filmować podczas malowania.

N.L.: Nie dziwię mu się. To jest taki proces, że nie lubimy, gdy ktoś się gapi.

M.K.: Ale w jego przypadku to dziwne, skoro wszystko pozostałe chorobliwie filmował.

N.L.: Filmował obraz po ukończonej pracy, dzień po dniu – to też było ciekawe. Filmując to wszystko miał jakąś mentalność Andy'ego Warhola. Wiedział, że ten materiał nie będzie już później wielokrotnie przez niego przeglądany. Ale stało się to, co się stało, doszło do morderstwa, zrobiło się o Beksińskim głośno i nagle te materiały zyskały dodatkową wartość. 

Jeśli można mówić, że cokolwiek dobrego wyszło ze złego, to to, że te filmy być może utknęłyby gdzieś w muzeum i nie byłyby tak dostępne jak teraz. "Album wideofoniczny" też mi się podobał, wiele z tego widziałem już wcześniej, ale kilka ujęć jak domykanie szczęki babci zobaczyłem dopiero teraz. Zmarłej babci domykają szczękę, żona Beksińskiego dociska ją jakąś gąbką – to esencja Beksińskich, domowość miesza się ze śmiercią i pozornie normalny facet nagle jest w sytuacji, którą ciężko nazwać normalną. Ta scena jest w jakimś sensie istotą tego człowieka.

M.K.: Jestem pełen podziwu dla pracy Borchardta – jego dokument jest bardzo przemyślany  i dopracowany. A przecież materiału źródłowego było 300 godzin!

N.L.: Nie zazdroszczę mu. Jako filmowiec znam to uczucie, gdy zaczynam brać się za jakiś temat i słyszę, że jakiś reżyser zaczyna robić to samo. Byłem na sesji Q&A po filmie Borchardta i czułem lekką gorycz i pewnego rodzaju rozczarowanie "Ostatnią rodziną". Myślę, że wynikało to z tego, że Borchardt miał już czysto antropologiczne podejście i oczekiwał pełnej szczerości, natomiast "Ostatnia rodzina" była filmem kinowym, a nie ma takiego filmu biograficznego, który byłby dobrze postrzegany przez bliskich. Zawsze są uproszczenia, trzeba scalić kilka postaci w jedną, gdzieś trzeba przesadzić – tak jak Tomek był przesadzony, co mi też się nie podobało, jako jedna z niewielu rzeczy. To chyba jeden z najczęstszych zarzutów wobec "Ostatniej rodziny". W wymowie czy jako zbliżenie przeciętnego widza do Beksińskich, według mnie ten film robi dobrą robotę.

"Serce miłości" to też ciekawa sytuacja, bo znam Wojtka Bąkowskiego. Wiele takich sytuacji miałem w ciągu ostatnich lat, albo jestem na planie nieżyjącego znajomego, gdzie gra go ktoś inny, albo widzę scenę łóżkową, w której Jacek Poniedziałek gra mojego kolegę, z którym widziałem się wczoraj, z dziewczyną, z którą też widziałem się wczoraj, a odgrywa ją aktorka. Fajnie, że te światy się przenikają i że człowiek bierze udział w tej historii.

Niedługo wychodzi książka, która będzie częściowo moją biografią w kontekście znajomości z Beksińskim. Czyli listy. Okazało się, że przez 6 lat znajomości wymieniliśmy tak dużą ilość maili, że zrobiło się z tego 800 stron. Zainteresował się tym wydawca Prószyński i książka wyjdzie w tym albo następnym roku, teraz dobieramy zdjęcia.

M.K.: Jak się w ogóle poznaliście ze Zdzisławem Beksińskim?

N.L.: Miałem wtedy 18-19 lat, pokazywałem swoją grafikę w jednym magazynie o grafice komputerowej "GFX". Były tam moje prace, a w tym samym numerze znalazły się reprodukcje Beksińskiego, te jego komputerowe zabawy. Mnie się to nie podobało, wtedy w ogóle myślałem, że to jakiś młody gość. Dopiero znajomy dał mi jego album i się okazało, że to jest dziadek. Byłem zachwycony, że człowiek w takim wieku bierze się za takie rzeczy jak Photoshop, a jednocześnie maluje w taki ilustracyjny sposób, a czasami nawet kiczowaty, ale ma rewelacyjną technikę. Poprosiłem redaktora tego magazynu o kontakt, on się go zapytał, Beksiński się zgodził i pierwszy list poszedł, potem już poleciało. Na początku bombardowałem go obszernymi pytaniami, na które nie nadążał odpowiadać; potem, gdy dorosłem, spowolniłem, zacząłem się leczyć z uzależnienia od jego stylu. To będzie książka o tym, jak wyjść z epigoństwa. Jak się jest młodym, to często się w to wpada. Pewnie gdybym chodził na ASP, to by ktoś mnie przypilnował i miałbym więcej źródeł, nie popadałbym w tunelowe widzenie tylko jednego artysty. A tak to samemu musiałem z tego wyjść i myślę, że się udało.

Pokaz filmu "Photon" oraz spotkanie z Normanem Leto odbyły się w ramach inicjatywy Jesień Filmowa.

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Do czego pijesz? - wywiad z WuWuniem

Z Marcinem Sprusińskim, znanym szerzej jako WuWunio, rozmawiam po kinowej premierze jego filmu " Potwór z Doliny Trzech Spawów ". Maciej Karwowski: Inaczej niż w przypadku poprzedniego filmu, premierę " Potwora... " zorganizowaliście w kinie. Informując na Facebooku o wyprzedanych biletach wspomniałeś, że przed Luną były kina, które Wam odmówiły.   Które konkretnie? Marcin Sprusiński: Chciałem się dogadać z dużymi sieciami, żeby w każdym mieście w Polsce film ten poleciał raz, na przykład w czwartek o 18:00. Bez zysku dla mnie – po prostu by ludzie w różnych miejscach kraju mogli zobaczyć to na dużym ekranie. Ale jak usłyszeli, że to jakiś film z Bonusem BGC i resztą - odmówili. Nie chciałbym raczej wymieniać nazw, bo możliwe, że kiedyś będę do nich uderzać z jakimś innym filmem. A kino Luna powiedziało, że nie interesuje ich co będziemy puszczać. I na pewno są zadowoleni, bo bilety sprzedały się w dwie godziny. M.K.: Widziałem, jak dziewczyny

NA WSZYSTKIE PIŁY NIE MAM SIŁY - omówienie serii "Piła" (2004-2010)

Gdy w 2004 roku na ekrany kin trafiła " Piła " Jamesa Wana, nikt się nie spodziewał, że film ten da początek legendarnej dziś już serii, przynosząc wytwórni Liosgate ponad 800 milionów dolarów zysku, a jej reżyserowi nada miano nowego króla horroru. Z okazji premiery najnowszej części cyklu – " Piła: Dziedzictwo " postanowiłem przyjrzeć się każdej odsłonie i pokrótce opowiedzieć Wam, czy warto się z nimi zapoznać. Piła (2004) reżyseria: James Wan, scenariusz: Leigh Whannell, James Wan Pierwsza wersja scenariusza " Piły " powstała już w 2001 roku, a sam gotowy film trafić miał pierwotnie wyłącznie na kasety VHS. Zyskał on jednak na tyle przychylne opinie, że otrzymał dystrybucję kinową, a już wkrótce zielone światło dla realizacji sequela. Wszystko zaczyna się w tajemniczej obskurnej łazience, w której budzi się dwójka nieznających się mężczyzn. Nie wiedzą nic o sobie, o tym miejscu, ani o powodzie, dla którego tam trafili. Jedyne, co

ANATOMIA PRAWDY – wywiad z Sebastianem Fabijańskim

Z Sebastianem Fabijańskim rozmawiam wespół z moim niezastąpionym kompanem Jakubem Zawodniakiem podczas 46. Ińskiego Lata Filmowego, tuż po przedpremierowym pokazie Mowy ptaków Xawerego Żuławskiego. Jakub Zawodniak: Chcieliśmy zacząć od tego, że jesteśmy pod wrażeniem amplitudy uczuć, jaką zaprezentowałeś na spotkaniu po filmie. Zwłaszcza że gdy dołączyłeś do Xawerego, wydawałeś się zblazowany, znudzony. Sebastian Fabijański: Chwilę wcześniej spałem w samochodzie. Robimy z Mową ptak ó w sporą tras ę – Warszawa, Zwierzyniec, Gdań sk, I ńsko i zaraz jedziemy dalej, a wszystko w przeciągu w zasadzie półtora dnia. To nie jest wi ęc jakaś nonszalancja, po prostu naprawdę mnie rozłożyło. Takie spotkania nas też kosztują, zawsze jestem wymęczony, bo ludzie oczekują dużo atencji, a to wymaga wysiłku szczególnie ode mnie. A ja jakoś z natury duszą towarzystwa nie jestem. Maciej Karwowski: Ale w kt ó rymś momencie się uruchomiłeś ! To pewnie przez jakieś pytanie. Ono uruch