Sąd rodzinny – recenzja filmu "Jeszcze nie koniec"

Niedawno natknąłem się w telewizji na leciwy już teledysk Kelly Clarkson "Because of you". Wokalistka przenosi się w nim do swojego dzieciństwa i trudnej sytuacji w domu, na jaką skazali ją rodzice. Obserwuje, jak ciągłe napięcia i kłótnie odsunęły ją z centrum uwagi domowników, w czasie gdy tej uwagi najmocniej potrzebowała. Zarówno matka, jak i ojciec, zaprzątnięci własnymi zmartwieniami, nie zauważali ogromu krzywdy wyrządzanej swojemu dziecku. Podobnie ma się sytuacji bohaterów debiutu Xaviera Legranda "Jeszcze nie koniec".

Rodzice 11-letniego Juliena są w trakcie rozwodu. Poznajemy ich podczas tak zwanego wysłuchania – oboje uzbrojeni w adwokatów przedstawiają swoje racje i walczą o prawo do opieki nad synem. Zostajemy na wstępie zasypani informacjami i niczym sędzia stajemy przed trudnym wyborem, komu uwierzyć i jak najlepiej rozwiązać spór. Oba stanowiska brzmią wiarygodnie, a jedynym materiałem dowodowym, na jakim mamy polegać, są w gruncie rzeczy same słowa małżonków. Sądziłem, że twórcy do samego końca będą nas przerzucać od stanowiska do stanowiska, pogłębiając poczucie patowości sytuacji i braku rozsądnego jej rozwiązania; że wina leżeć będzie po obu stronach i to dziecko pozostanie jedynym poszkodowanym. Tak się jednak nie stało. Dość szybko dowiemy się, kto jest największym winowajcą i przyjdzie nam obserwować już tylko stopniowe patologizowanie się konfliktu.

Choć film Legranda rozminął się z moimi oczekiwaniami, nie mogę mu odmówić doskonałego tempa i wyczucia w opowiadaniu o temacie bardzo trudnym i wciąż często bagatelizowanym. Francuski reżyser doskonale gra na emocjach, bez popadania w zbędny dydaktyzm czy ckliwość. Umiejętnie przedstawia stanowiska wszystkich osób zaangażowanych w sprawę, nawet jeśli występują jedynie epizodycznie, jak dziadkowie czy siostra Juliena. W połączeniu z trzymającymi się zawsze blisko bohaterów zdjęciami Nathalie Durand daje to widzowi poczucie obcowania z historią bardzo prawdziwą, życiową. Nawet finał, który dla osoby nigdy niedoświadczonej takimi wydarzeniami może wydać się mało prawdopodobny, nie wybiega poza to, co możemy znać choćby z doniesień prasowych.

"Jeszcze nie koniec" z pozoru podejmuje ten sam temat co mająca niedawno polską premierę "Niemiłość". Kwestia rozwodu i zaniedbania dziecka zostaje jednak u rosyjskiego twórcy zepchnięta na drugi plan, ustępując miejsca portretowaniu samych dorosłych próbujących ułożyć sobie życie na nowo. Można pokusić się o stwierdzenie, że filmy te na swój sposób się uzupełniają, ale to produkcja francuska jest pozycją bardziej godną uwagi. Mimo, że Zwiagincew ma na swoim koncie nominacje do Oscara (wcześniej również za "Lewiatana"), narracyjnie poradził sobie w tym przypadku znacznie słabiej. Natomiast Xavier Legrand, choć swoim filmem nie powiedział raczej nic nowego, ukazał ważny temat z niespotykanym realizmem, wywołującym poczucie silnego niepokoju. W końcu nie ma nic straszniejszego niż dom, który nie jest azylem i rodzina, która nie jest nam bliska.

8/10

Za możliwość obejrzenia filmu przedpremierowo dziękuję dystrybutorowi, firmie Solopan.